Deze week in het ED: Artikel over de zoektocht naar GenX- Stoffen in de moestuinen aan de Sluisdijk in Helmond. Onze onderzoeker Albert Klarenberg verzamelde samen met Tessa Pancras verschillende soorten gewassen en gronden.
Helmond – Andijvie, boontjes, paprika’s, sla, tomaten, wortels, alles wordt gewogen en verpakt in aparte zakjes. Die krijgen allemaal een zeer uitgebreid etiket. De inhoud van deze zakjes is niet voor consumptie. Deze maandagse monsters uit de moestuinen aan de Sluisdijk in Helmond gaan naar een laboratorium.
De gemeente Helmond wil weten of de gewassen sporen bevatten van GenX-stoffen. Die komen vrij bij de productie van teflon voor onder meer antiaanbaklagen en zijn mogelijk kankerverwekkend. Het nabijgelegen bedrijf Custom Powders werkte met zulke stoffen.
Eind vorig jaar bleek Custom Powders de bron van (niet gevaarlijke concentraties) GenX in het oppervlaktewater. Daarna was de vraag of de stoffen zich ook via de lucht zouden kunnen verspreiden. De gemeente startte samen met onder meer het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) een groot onderzoek.
In de directe omgeving van Custom Powders aan de Grasbeemd werd eerder al bodemonderzoek gedaan. De resultaten daarvan worden binnen enkele weken verwacht. Nu wordt dus het moestuinencomplex aan de Sluisdijk onder de loep genomen. „De veiligheid voor onze inwoners staat voorop”, aldus een medewerkster van de gemeente.
Naast de gewassen zelf worden ook de grond en het voor besproeiing gebruikte grondwater en regenwater onderzocht. „Het zou kunnen dat de gewassen de GenX-stoffen opnemen via hun wortels”, verklaart projectleider Patrick Meuken van de gemeente.
150 gram
Uit zoveel mogelijk tuinen worden gewassen gehaald. „Als je zoiets onderzoekt, moet je het goed doen”, zegt Meuken over het project, dat tienduizenden euro’s kost. „Maar per tuin pakken we maximaal 150 gram per gewas, hoor”, meldt Tessa Pancras van expertisecentrum PFAS (gespecialiseerd in stoffen als GenX), terwijl ze twee kleine komkommers in een zakje stopt.
Onderzoeksinstituut RIKILT, onderdeel van Wageningen University, gaat alle monsters analyseren. Meuken: „Sommige monsters worden vooraf gewassen, andere niet, om te kijken wat het effect van wassen is.” Alle resultaten worden naar het RIVM gestuurd. Dat gaat de risico’s berekenen en een advies uitbrengen. De gemeente hoopt dat dat er begin volgend jaar is.
Custom Powders werkt onder meer samen met chemiebedrijf Chemours in Dordrecht. Dat stoot eveneens GenX-stoffen uit. Onderzoek bij moestuinen in de omgeving van Chemours leidde tot het RIVM-advies dat mensen het beste niet te vaak spullen van eigen grond kunnen eten. Daarbij speelde mee dat zij ook via de lucht en het drinkwater waren blootgesteld aan GenX.
In Helmond hebben vrijwel alle moestuineigenaren toestemming gegeven voor het onderzoeken van hun gewassen en gronden. Degenen die deze maandagochtend aanwezig zijn lijken zich vooralsnog weinig zorgen te maken; Tassen vol oogst gaan mee naar huis.
Bron: ED
Auteur: Rob de Bruyn
